زمین در منظومه شمسی و دورانهای زمین شناسی
تحقیق جغرافیازمین سومین سیاره سامانه خورشیدی است که در فاصله۱۵۰ میلیون کیلومتری از ستاره خورشید قرار دارد. از نظر واژه شناسی ایرانی، زم یکی از فرشتگان دین زرتشت بوده است که با پسوند "ین" زمین و با پسوند "ان" زمان را در زبان پارسی بوجود آورده است. این سیاره چگال ترین و از نظر بزرگی پنجمین سیاره از هشت سیاره سامانه خورشیدی است. همچنین در میان چهار سیاره سنگی گردان به دور خورشید (تیر، ناهید، زمین و مریخ) زمین بزرگترین آنها است. گاهی از آن با نامهای جهان و سیارآبی نیز یاد میشود.[۲۱] نام لاتین آن Terra است.[یادداشت ۷] در سامانه خورشیدی، فاصله زمین تا خورشید بین فاصلهزهره (یا ناهید) تا خورشید و فاصلهمریخ (یا بهرام) تا خورشید است. زمین جزو سیارات داخلی سامانهخورشیدی بهشمار میآید.
نزدیک به ۴٫۵۴ میلیارد سال (به صورت دقیق تر ۰٫۰۰۰۶ ± ۴٫۵۶۷۲ میلیارد سال)[۲۲] از پیدایش زمین میگذرد. و زندگی بر روی سطح آن در طول یک میلیارد سال پدیدار گشتهاست. هم اکنون زمین خانه میلیونها گونه از جانداران است که انسان یکی از آنها است.[۲۳] زیستکره زمین با گذر زمان جو زمین و دیگر شرایط فیزیکی و شیمیایی این سیاره را دچار دگرگونیهای شگرفی کردهاست و محیطی را فراهم کردهاست تا اندامگان زنده بتوانند به رشد و زیستزایی بپردازند. همچنین در اثر این دگرگونیها لایه اوزون به دور این سیاره تشکیل شدهاست، لایهای که با کمک میدان مغناطیسی زمین مانع از ورود پرتوهای آسیب رسان خورشید میشود و به این ترتیب اجازه میدهد در زمین زندگی ادامه یابد.[۲۴] ویژگیهای فیزیکی، پیشینه زمین شناسی و گردش زمین باعث شدهاند تا زندگی در این دورهها در آن پابرجا بماند و انتظار آن میرود که برای ۵۰۰ میلیون تا ۲٫۳ میلیارد سال دیگر نیز زندگی همچنان ادامه داشته باشد.
پوسته زمین به چندین لایه سخت یا زمینساخت بشقابی تقسیم شدهاست، این لایهها در گذر میلیونها سال در زمین جابجا میشوند. نزدیک به ۷۱٪ از سطح زمین با آب شور اقیانوسها پوشیده شدهاست و باقیمانده آن را قارهها و جزیرهها تشکیل میدهند که خود آنها نیز تعداد زیادی دریاچه و دیگر سرچشمههای آبی را در خود جای دادهاند. بیشتر سطح قطبهای زمین از یخ یا دریای یخ زده پوشیده شدهاست. ساختار درونی زمین پویا است و لایههای آن عبارتند از لایه ضخیم گوشته جامد، یک لایه، هسته بیرونی که مایع است و میدان مغتاطیسی را تولید میکند و یک لایه، هسته درونی که آهنی و جامد است.
زمین همواره با دیگر جرمهای آسمانی بویژه خورشید و ماه در اندرکنش است. هم اکنون زمین با سرعتی ۳۶۶٫۲۶ برابر سرعتی که به دور خودش میگردد، به گرد خورشید میگردد که این برابر با ۳۶۵٫۲۶ روز خورشیدی یا یک سال نجومی است.[یادداشت ۸] محور گردش زمین نسبت به خط عمود بر صفحهٔ گردش آن ۲۳٫۴ درجه انحراف دارد. این انحراف باعث ایجاد تغییرات فصلی با دورهٔ گردشی برابر با یک سال اعتدالی یا ۳۶۵٫۲۴ روز میشود.[۲۸] تنها ماه طبیعی شناخته شده برای زمین، کره ماه است که از نزدیک به ۴٫۵۳ میلیارد سال پیش گردش خود به دور زمین را آغاز کردهاست. ماه باعث ایجاد کشند در آب اقیانوسها، پایدار شدن زاویه انحراف محور زمین و کم کم آهسته تر شدن سرعت گردش زمین شدهاست. در آخرین بمباران شهابی تقریباً میان ۳٫۸ و ۴٫۱ میلیارد سال پیش، چندین سیارک و شهاب سنگ با زمین برخورد کرد و دگرگونیهای درخور توجهی در سطح زمین ایجاد کرد.
جو زمین ترکیبی است از نیتروژن (نزدیک به هشتاد درصد)، اکسیژن (نزدیک به بیست درصد) و چندین گاز دیگر.
بلندترین نقطه بر روی خشکیهای زمین کوه اورست نام دارد که نزدیک به ۹ کیلومتر از سطح دریا بالاتر است. ژرفترین قسمت دریاها نیز در نزدیکی جزایر فیلیپین در اقیانوس آرام قرار دارد. عمق این ناحیه حدود ۱۱ کیلومتر پایینتر از سطح دریا است و به آن درازگودال ماریانا گفته میشود.
محدودهٔ دمای هوا بر روی کره زمین میان ۸۹٫۲ (قطب جنوب) درجه زیر صفر تا ۷۰٫۷ (کویر لوت، ایران)[۱][۲]درجه بالای صفر قرار دارد. محیط استوای زمین ۴۰٬۰۷۵۱۶ کیلومتر و وزن زمین ۱۰۲۴×۵۹۷۳۵ کیلوگرم (هشتاد برابر وزن ماه) است. فاصله کره زمین تا کره ماه ۳۴۰ هزار کیلومتر میباشد.[۲۹]
انسانها نیازهایشان را از منابع کانیها و محصولهایی که از زیستکره بدست میآید، تامین میکنند.[۳۰] نزدیک به ۲۰۰ کشور مستقل در جهان وجود دارد که انسانها در این کشورها پخش شدهاند و از راه دیپلماسی، سفر، تجارت و فعالیتهای نظامی با هم در اندر کنش قرار میگیرند. فرهنگ و دانش انسانها با گذر زمان بسیار پیشرفت و تغییر کردهاست. انسانها زمانی به صاف بودن زمین و بعد نظریهٔ مرکز بودن زمین در جهان معتقد بودند. از دیدگاههای امروزی به زمین، میتوان به دیدگاه فرضیه گایا اشاره کرد.
پویانمایی جابجایی قارهها از دوران کامبرین تا امروز، نزدیک به ۵۴۲ میلیون سال پیش.
پویانمایی شکسته شدن پانجهآ.دانشمندان برآورد کردهاند که نخستین بار ماده در ۴٫۵۶۷۲ ± ۰٫۰۰۰۶ میلیارد سال پیش در سامانهخورشیدی تشکیل شد و در ۴٫۵۴ میلیارد سال پیش (با ۱٪ خطا)[۲۲] زمین و دیگر سیارههای سامانه خورشیدی از ابر خورشیدی پدید آمدند. سحابی خورشیدی یا solar nebula ابری است صفحهای شکل ساخته شده از گاز و غبار که پس از تشکیل خورشید برجای ماندهاست.[۳۱]
زمین پس از تشکیل در یک دوره ۱۰ تا ۲۰ میلیون ساله، یکپارچگی خود را بدست میآورد و به کمال میرسد.[۳۲] این سیاره در آغاز به صورت مواد ذوب شده بود و کم کم با گذر زمان گرمای خود را از دست داد و یک پوسته جامد جایگزین مواد مذاب آن شد. کمی پس از آن در ۴٫۵۳ میلیارد پیش ماه نیز بوجود آمد.[۳۳]
آخرین فرضیهای که درباره چگونگی تشکیل ماه بیان شده[۳۴] و مورد پذیرش بیشتر دانشمندان قرار گرفته، فرضیه برخورد بزرگ است. این فرضیه میگوید که جسمی (گاهی به آن تئا میگویند) به بزرگی بهرام و با جرمی برابر با ۱۰٪ جرم زمین،[۳۵] با زمین برخورد کرد.[۳۶] پس از برخورد بخشی از جرم آن در زمین باقیماند و بخشی از جرم آنها جدا شد و به فضا رفت. مجموعه جرمهای پرتاب شده یکی شد و در نهایت کره ماه بوجود آمد.
اتمسفر نخستین زمین از بیرون زدن گازها و فعالیتهای آتشفشانی بوجود آمد پس از آن، آب و یخ گرفته شده از سیارکها، خرده سیارهها، دنبالهدارها و جرمهای دورتر از نپتون (ترانس-نپتونها) میزان بخار آب فشردهٔ جمع شده در زمین را بالا برد و در نهایت اقیانوسها پدیدار شدند.[۳۷] دانشمندان معتقدند که در آن زمان خورشید تنها ۷۰٪ از درخشندگی حال حاضر خود را داشته ولی هم زمان نشانههایی پیدا شده که آب اقیانوسها در آن دوران «مایع» بودهاست. این دو مطلب یک تناقض بوجود آوردهاند و هنوز بی جواب باقیماندهاند. هم زمانی پخش شدن گازهای گلخانهای در زمین و بالا بودن میزان تغییراتی که در پرتو افکنی خورشید بوجود میآمد همگی زمین را به سوی گرم تر شدن میبرد و مرتب دمای سطح زمین بالاتر میرفت و مانع از آن میشد تا اقیانوسها یخ بزنند.[۳۸] در ۳٫۵ میلیارد سال پیش میدان مغناطیسی زمین تشکیل شد و کمک کرد تا در اثر باد خورشیدی، اتمسفر زمین تهی نشود.[۳۹]
دو فرضیهٔ مهم برای نرخ رشد و گسترش قارهها در زمین وجود دارد:[۴۰] نخست: قارهها دارای رشد پیوسته تا امروز بودهاند.[۴۱] دوم: قارهها در آغاز گذشتهٔ زمین، رشد سریع داشتهاند.[۴۲] مطالعات امروز نشان میدهد که فرضیهٔ دوم به واقیعیت نزدیک تر است. امروزه دانشمندان معتقدند که در آغاز رشد پوستهٔ قارهای زمین با سرعت انجام شده[۴۳] و پس از آن در یک دورهٔ طولانی پایدار بودهاست.[۴۴][۴۵][۴۶] پس از گذشت صدها میلیون سال در مقیاس زمین شناسی سطح قارهها پیوسته به خود شکل میداد تا اینکه در آخر شکسته شد و تکه قارهها از هم جدا شدند. قارهها همواره در حال مهاجرت بر روی سطح زمین اند و گاهی با یکدیگر ترکیب میشوند و یک ابَرقاره را ایجاد میکنند. نزدیک به ۷۵۰ میلیون سال پیش، یکی از قدیمی ترین ابَرقارههای شناخته به نام رودینیا شروع به شکسته شدن کرد. پس از آن تکههای آن دوباره با هم یکی شدند و پانوتیا (۵۴۰ تا ۶۰۰ میلیون سال پیش) و پس از آن پانجهآ بوجود آمد که این نیز خود در ۱۸۰ میلیون سال پیش شکسته شد.[۴۷]
فرگشت زندگی[ویرایش]فرضیهای به نام «زمین گلوله برفی» یا Snowball Earth در دههٔ ۱۹۶۰ مطرح شدهاست این فرضیه میگوید که در دوران نئوپروتروزوئیک میان ۷۵۰ و ۵۸۰ میلیون سال پیش، بیشتر سطح زمین از لایهای از یخ پوشیده شده بود. این مطلب بسیار مورد توجه دانشمندان است چون این دوران یخبندان به پیش از انفجار کامبرین، آغاز پدیدار شدن سلولهای زنده، مربوط است.[۴۸]
پس از انفجار کامبرین، نزدیک به ۵۳۵ میلیون سال پیش، پنج دورهٔ انقراض یا خاموشی گسترده[۴۹] در زمین روی داد که آخرین آنها در ۶۵ میلیون سال پیش در اثر برخورد یک شهابسنگ بسیار بزرگ رخ داد و باعث از بین رفتن دایناسورها و دیگر دوزیستان بزرگ هیکل شد؛ البته برخی جانوران کوچکتر مانند پستانداران از این رویداد خاموشی جان سالم به در بردند. با گذشت ۶۵ میلیون سال پستانداران به شاخههای گوناگون تقسیم شدند تا آنکه در چند میلیون سال پیش در آفریقا پستاندارانی میمون مانند به نام ارورین Orrorin tugenensis توانستند بر روی دو پای خود بایستند.[۵۰] داشتن ابزارهای پیشرفته و کامیابی بیشتر در برقراری ارتباط باعث شد تا این جانوران بتوانند مواد غذایی بیشتری را برای خود فراهم کنند. و البته تمامی این پیشرفتها نیازمند داشتن مغزی بزرگتر از آنچه در گذشته داشتند، است. به این ترتیب این جانوران در گذر زمان و با پیشرفته تر شدن و بزرگتر شدن مغزشان کم کم به نژاد انسان نزدیک شدند. پیشرفت در کشاورزی و صنعت به انسانها اجازه داد تا در بازه زمانی کوتاهی بر کره زمین چنان تاثیری بگذارند که تا کنون هیچ یک از موجودات زنده چنین نکردهاست.[۵۱] انسانها بر کمیت و طبیعت دیگر گونههای زندگی در کره زمین دست بردند.
الگوی کنونی عصر یخبندان میگوید نزدیک به ۴۰ میلیون سال پیش زمین دچار یخ زدگی شد، در دوران پلیستوسن نزدیک به ۳ میلیون سال پیش این وضع شدت گرفت و پس از آن سرزمینهای با عرض جغرافیایی بالا هر ۴۰ تا ۱۰۰،۰۰۰ سال دچار چرخه یخ زدگی و گرم شدگی شدند. آخرین یخبندان قارهای در ۱۰،۰۰۰ سال پیش پایان یافت.[۵۲]
آینده[ویرایش]
چرخه زندگی خورشیدآینده کره زمین و خورشید به یکدیگر گره خوردهاست. با انباشته شدن پایدار هلیوم در هسته خورشید، کم کم به درخشندگی این ستاره افزوده میشود به این صورت که تا ۱٫۱ Gyr (یک میلیارد سال) دیگر ۱۰٪ و تا ۳٫۵ Gyr دیگر ۴۰٪ درخشندگی آن بیشتر خواهد شد.[۵۳] مدلهای هواشناسی نشان دادهاست که اگر پرتوهای دریافت شده از خورشید بیشتر شود زمین دچار دگرگونیهای نامطلوب مانند از دست دادن آب اقیانوسها خواهد شد.[۵۴]
با بالا رفتن دمای هوا در سطح زمین، چرخه غیرآلی دی اکسید کربن تندتر میشود، با گذشت ۵۰۰ تا ۹۰۰ میلیون سال[۲۵] سطح غلظت این گاز از اندازهمناسب برای گیاهان پایین تر میرود و گیاهان میمیرند. با نبود گیاهان اتمسفر نیز دچار کمبود اکسیژن میشود و با گذشت چند میلیون سال دیگر حیوانات نیز از بین میروند.[۵۵] پس از یک میلیارد سال دیگر تمامی آبهای زمین ناپدید میشودو متوسط دما در سطح زمین به ۷۰ درجه سانتیگراد (۱۵۸ فارنهایت) میرسد.[۵۵] انتظار آن میرود که برای ۵۰۰ میلیون سال دیگر زمین همچنان توان نگه داشتن زندگی در سطح خود را داشته باشد؛البته اگر نیتروژن از اتمسفر برداشته شود این بازه میتواند به ۲٫۳ میلیارد سال نیز برسد. اگر تصور کنیم که خورشید برای همیشه پایدار و جاودان باقی میماند باز به این دلیل که زمین از درون در حال خنک شدن است، مقدار زیادی از CO۲ موجود در هوا به دلیل کاهش فعالیتهای آتشفشانی از دست میرفتو به دلایل دیگری ۳۵٪ از آب اقیانوسها نیز به داخل گوشته فرو میرفت.
خورشید نیز مانند دیگر ستارگان که دچار دگرگونی میشوند، پس از ۵ Gyr تبدیل به یک غول سرخ خواهد شد. بررسیها نشان دادهاست که در این هنگام شعاع خورشید ۲۵۰ بار بزرگتر از شعاع آن در عصر حاضر خواهد بود، چیزی نزدیک به ۱ AU یا ۱۵۰،۰۰۰،۰۰۰ کیلومتر.[۵۳][۵۹] در این هنگام سرنوشت زمین چندان روشن نیست. هنگامی که خورشید یک غول قرمز میشود ۳۰٪ از جرم خود را از دست میدهد. هنگامی که خورشید به بیشترین حجم خود رسیده زمین در مداری در ۱٫۷ AU یا ۲۵۰،۰۰۰،۰۰۰ km از آن قرار میگیرد. انتظار آن میرود که زمین پوشش خود را از دست بدهد و به دلیل بیشتر شدن پرتوهای خورشید در زمین (نزدیک به ۵۰۰۰ برابر مقدار کنونی) اگر نگوییم همه، بیشتر آنچه از حیات بر سطح آن باقیمانده از بین میرود.[۵۳] یک شبیهسازی در سال ۲۰۰۸ نشان داد که هنگامی که خورشید یک غول بزرگ میشود مدار زمین به دور آن تنگ تر شده و زمین به سوی خورشید کشیده خواهد شد تا آنکه وارد اتمسفر خورشید شده و بخار خواهد شد.[۵۹]
ساختار و سازهٔ زمین[ویرایش]
سیارههای سنگی از چپ به راست: تیر، ناهید، زمین و مریخنوشتار اصلی: علوم زمین
آگاهی بیشتر در مقالهجدول ویژگیهای فیزیکی زمین
زمین یک سیاره سنگی است یعنی به جای آنکه مانند سیارهٔ هرمز یک غول گازی باشد، از خاک و سنگ ساختهاست. زمین در جرم و حجم در میان چهار سیاره سنگی سامانه خورشیدی در جایگاه نخست قرار دارد. همچنین زمین در میان آنها از بیشترین چگالی و گرانش سطحی، نیرومندترین میدان مغناطیسی و سریع ترین سرعت در گردش برخوردار استو احتمالاً تنها سیارهای است که صفحههای زمینساخت بشقابی آن فعال اند.
شکل[ویرایش]
آتشفشان چیمبورازو در اکوادور بیرونیترین نقطه از سطح زمین. شکل زمین مانند یک کرهاست با این تفاوت که بر روی دو قطب آن و در راستای محور میان آن دو، دچار پهن شدگی و در گرداگرد استوا دچار بیرون زدگی شدهاست (شکم دادهاست). این بیرون زدگی در ناحیه استوا، به دلیل گردش زمین بوجود آمدهاست و باعث ایجاد اختلاف ۴۳ کیلومتری میان قطر زمین در مدار استوایی و قطر آن میان دو قطب شدهاست
کوه اورست با بلندی ۸۸۴۸ متر بالاتر از سطح آزاد دریاها و درازگودال ماریانا با عمق ۱۰،۹۱۱ متر پایین تر از سطح آزاد دریاها به ترتیب بلندترین و عمیق ترین نقاط در سطح کره زمین اند. اما باید به این نکته توجه داشت که به دلیل شکم دادگی کرزمین در مدار استوا، نوک کوه اورست همچنان دورترین نقطه از مرکز کره زمین نیست. دورترین نقطه از مرکز کرهزمین یا به عبارت دیگر بیرونی ترین نقطه از سطح زمین، نوک آتشفشانی به نام چیمبورازو در اکوادور و هوسکاران در پرو است.
ساختار شیمیایی[ویرایش]جرم زمین تقریباً ۵٫۹۸×۱۰۲۴ کیلوگرم است و بیشتر از عنصرهایی مانند آهن (۳۲٫۱٪)، اکسیژن (۳۰٫۱٪)، سیلیسیم (۱۵٫۱٪)، منیزیم (۱۳٫۹٪)، گوگرد (۲٫۹٪)، نیکل (۱٫۸٪)، کلسیم (۱٫۵٪) و آلومینیم (۱٫۴٪) ساخته شدهاست ۱٫۲٪ باقیمانده را نیز رگههایی از دیگر عنصرها میسازد. دانشمندان بر این باورند که ۸۸٫۸٪ از هستهٔ زمین از آهن، ۵٫۸٪ از نیکل، ۴٫۵٪ از گوگرد و ۱٪ از دیگر عنصرها ساخته شدهاست.
فرانک کلارک، زمین شناس سرشناس محاسبه کردهاست که کمی بیش از ۴۷٪ پوسته زمین از اکسیژن ساخته شدهاست. بیشتر سنگهای سازنده پوست زمین از مواد اکسیدشده ساخته شدهاند. البته کلر، گوگرد و فلوئور در این مورد استثنا هستند و مقدار آنها در سنگها معمولاً کمتر از ۱٪ است. اکسیدهای مهم عبارتند از: سیلیس، آلومینا، اکسید آهن، اکسید منیزیم، آهک، پتاس و سودا یا اکسید سدیم. در میان اکسیدهای گفته شده، سیلیس از همه مهمتر است. کلارک نتیجهگیری کردهاست که ۹۹٫۲۲٪ از مواد پوسته زمین از ۱۱ اکسید ساخته شدهاند. این مواد در جدول کناری آمدهاند.
ساختار درونی[ویرایش]نوشتار اصلی: ساختار زمین
درون زمین را مانند دیگر سیارههای خاکی میتوان بسته به تفاوتهای شیمیایی و فیزیکی (رئولوژی) که در آن دیده میشود، به چندین لایه تقسیم کرد. زمین بر خلاف دیگر سیارههای خاکی از دو هسته بیرونی و درونی جدا از هم ساخته شدهاست. لایهٔ بیرونی زمین که پوسته نام دارد، جامد است و بیشتر از سیلیکاتها ساخته شدهاست. درست در زیر پوسته، گوشتهٔ جامد، لایهای با گرانروی بسیار بالا قرار دارد. پوسته و گوشته با کمک لایهای به نام ناپیوستگی موهوروویچیچ از هم جدا میشوند. ضخامت پوسته در نقاط گوناگون زمین تغییر میکند، این ضخامت به طور متوسط در زیر اقیانوسها حدود ۶ کیلومتر است و در بخشهای قارهای به ۳۰ تا ۵۰ کیلومتر هم میرسد. مجموعهٔ پوسته و ناحیهٔ بالایی گوشته که سرد و سخت است روی هم لیتوسفر نام دارد. زمینساخت بشقابی یا همان صفحههای تکتونیکی مربوط به لیتوسفر است. در زیر لیتوسفر، لایه آستنوسفر (به انگلیسی: asthenosphere) قرار دارد. این لایه به نسبت از گرانروی کمتری برخوردار است به گونهای که لیتوسفر بر روی آن روان است. دگرگونیهای مهم در ساختار بلوری در گوشته در عمقی میان ۴۱۰ تا ۶۶۰ کیلومتری از سطح زمین رخ میدهد. این بازه، که بازه گذار نام دارد، گوشته بیرونی و درونی را از یکدیگر جدا میکند. در زیر گوشته، لایهای با گرانروی بسیار کم قرار دارد، این لایه که هستهبیرونی نام دارد بر روی لایه جامد و در حال گردش هسته درونی جای گرفتهاست.
لایههای سازنده کره زمین
برشی از مقطع زمین، از مرکز تا سطح آن، این شکل برپایهاندازههای واقعی نیست. عمق
گرما[ویرایش]گرمای ناشی از یکپارچگی زمین در اثر نیروی گرانشی میان اجزای آن (نزدیک ۲۰٪) و گرمای تولید شده در اثر واپاشی هستهای[۷۴] (۸۰٪) دست در دست یکدیگر میدهند و باعث گرم شدن درون زمین میشوند. ایزوتوپهای اصلی که باعث پیدایش این گرما میشوند[۷۵] عبارتند از: پتاسیم ۴۰، اورانیم ۲۳۸، اورانیم ۲۳۵ و توریم ۲۳۲. در مرکز زمین دما به بیش از ۷۰۰۰ کلوین و فشار به بیش از ۳۶۰ گیگا پاسکال میرسد.[۷۶] از آنجایی که گرمای درونی زمین بیشتر از واپاشی هستهای بوجود میآید، دانشمندان برآورد میکنند که در آغاز تاریخ زمین، هنگامی که ایزوتوپهای با نیمه عمر کوتاه هنوز از دست نرفته بودند، گرمای تولیدی بسیار بیشتر از این مقدار بودهاست. برای نمونه در سه میلیارد سال پیش این مقدار دو برابر گرمای تولیدی در عصر حاضر بودهاست.
ایزوتوپهایی که بیشترین میزان گرما را تولید میکنند. ایزوتوپ گرمای آزاد شده
نوشتار اصلی: زمینساخت بشقابی
لیتوسفر، لایسخت بیرونی زمین به چندین تکه شکسته شدهاست که به این تکهها، صفحههای زمینساخت (به انگلیسی: tectonic plate) گفته میشود. این تکههای سخت کوچکتر میتوانند نسبت به یکدیگر جابجا شوند. جابجایی و تغییر مرز این صفحههای کوچکتر نسبت به هم میتواند به سه صورت باشد: مرزهای همگرا (Convergent boundaries) که در آن دو صفحه به هم نزدیک میشوند، مرزهای واگرا (Divergent boundaries) که در آن دو تکه از هم دور میشوند یا دو تکهبه هم پیوسته خرد میشوند و دگرگونی مرزها (Transform boundaries) که در آن دو صفحه بر روی یکدیگر سُر میخورند و جابجایی جانبی دارند. زمینلرزه، فعالیت آتشفشانی، ساخت کوه و پیدایش درازگودال همگی میتوانند در مرز این صفحهها روی دهند.
نام : محمد امین
نام خانوادگی : فلاح
نام استاد : جناب اقای اخرتی
..
پایان
- ۹۲/۱۲/۱۵